Λιγότερο μία εβδομάδα πριν από την τρομοκρατική επίθεση στη Μόσχα, ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν εξασφάλισε μια πέμπτη προεδρική θητεία με το υψηλότερο ποσοστό ψήφων που κατείχε ποτέ. Χρησιμοποίησε τις εκλογές για να δείξει στο έθνος και στον υπόλοιπο κόσμο ότι αυτός ήταν και είναι ο κυρίαρχος του παιχνιδιού.
Λίγες μέρες αργότερα ήρθε μια τρομερή διάψευση: ο περίφημος μηχανισμός ασφαλείας του Βλαντιμίρ Πούτιν απέτυχε να αποτρέψει την πιο θανατηφόρα τρομοκρατική επίθεση στη Ρωσία τα τελευταία 20 χρόνια και μάλιστα σε προάστιο της Μόσχας.
Η τρομοκρατική επίθεση της Παρασκευής, η οποία σκότωσε τουλάχιστον 133 ανθρώπους σε αίθουσα συναυλιών στα προάστια της Μόσχας, ήταν ένα πλήγμα στο πρόσωπο του Πούτιν ως ηγέτη για τον οποίο η εθνική ασφάλεια είναι πρωταρχικής σημασίας. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα μετά από δύο χρόνια πολέμου στην Ουκρανία, τον οποίο περιγράφει ως κλειδί για την επιβίωση της Ρωσίας – και τον οποίο έθεσε ως την πρώτη του προτεραιότητα μετά τις εκλογές της περασμένης Κυριακής.
«Οι εκλογές έδειξαν μια φαινομενικά σίγουρη νίκη», είπε ο Αλεξάντερ Κίνεφ, Ρώσος πολιτικός επιστήμονας, σε μια τηλεφωνική συνέντευξη από τη Μόσχα. «Και ξαφνικά, με φόντο μια σίγουρη νίκη, υπάρχει αυτή η εμφατική ταπείνωση».
Ο Πούτιν φαινόταν να έχει αιφνιδιαστεί από την επίθεση. Του πήρε περισσότερες από 19 ώρες για να μιλήσει στους πολίτες σχετικά με την επίθεση, την πιο θανατηφόρα στη Ρωσία από την πολιορκία του σχολείου του 2004 στο Μπεσλάν, στα νότια της χώρας, η οποία στοίχισε τη ζωή σε 334. Όταν το έκανε, ο Ρώσος ηγέτης δεν είπε τίποτα σχετικά με τα αυξανόμενα στοιχεία ότι ένα παρακλάδι του Ισλαμικού Κράτους, το ISIS-K (Ισλαμικό Κράτος του Χορασάν) διέπραξε την επίθεση. Αντιθέτως, ο Πούτιν άφησε να εννοηθεί ότι η Ουκρανία βρισκόταν πίσω από την τραγωδία και είπε ότι οι δράστες είχαν ενεργήσει «ακριβώς όπως οι Ναζί», οι οποίοι «κάποτε διέπραξαν σφαγές στα κατεχόμενα εδάφη» – παραπέμποντας στη συχνή, ψευδή περιγραφή του για τη σημερινή Ουκρανία ότι διοικείται από νεοναζί.
«Το κοινό μας καθήκον τώρα – οι σύντροφοί μας στο μέτωπο, όλοι οι πολίτες της χώρας – είναι να είμαστε μαζί σε έναν σχηματισμό», είπε ο Πούτιν στο τέλος μιας πεντάλεπτης ομιλίας, προσπαθώντας να συγχέει τη μάχη κατά της τρομοκρατίας με την εισβολή του στο Ουκρανία.
Το ερώτημα είναι πόσοι από τον ρωσικό λαό θα «φάνε» το επιχείρημά του. Μπορεί να διερωτηθούν εάν ο Πούτιν, με την εισβολή και τη σύγκρουσή του με τη Δύση, έχει πραγματικά στο επίκεντρο τα συμφέροντα της χώρας για την ασφάλεια – ή αν τα εγκαταλείπει δυστυχώς, όπως λένε πολλοί από τους αντιπάλους του.
Το γεγονός ότι ο Πούτιν προφανώς αγνόησε μια προειδοποίηση από τις ΗΠΑ για μια πιθανή τρομοκρατική επίθεση είναι πιθανό να εντείνει τον σκεπτικισμό. Αντί να ενεργήσει σύμφωνα με τις προειδοποιήσεις και να ενισχύσει τα μέτρα ασφαλείας, τις απέρριψε ως «προκλητικές δηλώσεις».
«Όλα αυτά μοιάζουν με ξεκάθαρο εκβιασμό και πρόθεση εκφοβισμού και αποσταθεροποίησης της κοινωνίας μας», είπε ο Πούτιν την Τρίτη σε ομιλία του στην FSB, την εσωτερική υπηρεσία πληροφοριών της Ρωσίας, αναφερόμενος στις δυτικές προειδοποιήσεις. Μετά την επίθεση της Παρασκευής, ορισμένοι από τους εξόριστους επικριτές του τον επικαλέστηκαν ως απόδειξη της απομάκρυνσης του προέδρου από τις πραγματικές ανησυχίες της Ρωσίας για την ασφάλεια. Αντί να κρατά την κοινωνία ασφαλή από πραγματικούς, βίαιους τρομοκράτες, λένε αυτοί οι επικριτές, ο Πούτιν οδήγησε τις υπηρεσίες ασφαλείας του να καταδιώξουν αντιφρονούντες, δημοσιογράφους και οποιονδήποτε θεωρείται απειλή απέναντι σε αυτό που το Κρεμλίνο ορίζει ως «παραδοσιακές αξίες».
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Λίγες ώρες πριν από την τρομοκρατική επίθεση στη Μόσχα, τα κρατικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι οι ρωσικές αρχές είχαν προσθέσει «το κίνημα LGBT» σε έναν επίσημο κατάλογο «τρομοκρατών και εξτρεμιστών». Η Ρωσία είχε ήδη θέσει εκτός νόμου το κίνημα για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων πέρυσι. Η τρομοκρατία ήταν επίσης μεταξύ των πολλών κατηγοριών που απήγγειλαν οι εισαγγελείς κατά του Αλεξέι Ναβάλνι, του φυλακισμένου ηγέτη της αντιπολίτευσης που πέθανε τον περασμένο μήνα.
«Σε μια χώρα στην οποία οι ειδικές δυνάμεις της αντιτρομοκρατίας κυνηγούν τους διαδικτυακούς σχολιαστές», έγραψε ο Ρουσλάν Λέβιεφ, ένας εξόριστος Ρώσος στρατιωτικός αναλυτής, σε ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το Σάββατο, «οι τρομοκράτες θα αισθάνονται πάντα ελεύθεροι».
Παρόλο που το Ισλαμικό Κράτος και ο κεντροασιατικός βραχίονάς του το Ισλαμικό Κράτος του Χορασάν ανέλαβαν επανειλημμένα την ευθύνη για την επίθεση και η Ουκρανία αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμειξη, το Κρεμλίνο και οι άνθρωποί του πίεσαν για να πείσουν το ρωσικό κοινό ότι αυτό ήταν απλώς ένα τέχνασμα.
Η Όλγκα Σκαμπέγεβα, παρουσιάτρια της κρατικής τηλεόρασης, έγραψε στο Telegram ότι η ουκρανική στρατιωτική υπηρεσία βρήκε επιτιθέμενους «που θα έμοιαζαν με το ISIS. Αλλά αυτό δεν είναι ISIS». Η Μαργκαρίτα Σιμονιάν, συντάκτρια του κρατικού τηλεοπτικού δικτύου RT, έγραψε ότι οι αναφορές για την ευθύνη της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος ισοδυναμούσαν με μια «βασική παρεξήγηση» από τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης.
Σε τηλεοπτικό talk show στο κρατικό Channel 1, ο πιο γνωστός υπερσυντηρητικός ιδεολόγος της Ρωσίας, Αλεξάντερ Ντούγκιν, δήλωσε ότι η ηγεσία της Ουκρανίας και «οι μαριονέτες τους στις δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών» είχαν σίγουρα οργανώσει την επίθεση. Ήταν μια προσπάθεια να «υπονομεύσει την εμπιστοσύνη στον πρόεδρο», είπε ο Ντούγκιν, και έδειξε στους απλούς Ρώσους ότι δεν είχαν άλλη επιλογή από το να ενωθούν πίσω από τον πόλεμο του Πούτιν κατά της Ουκρανίας. Η κόρη του Ντούγκιν σκοτώθηκε σε βομβιστική επίθεση με παγιδευμένο αυτοκίνητο κοντά στη Μόσχα το 2022, για την οποία Αμερικανοί αξιωματούχοι είπαν ότι όντως είχε εξουσιοδοτηθεί από τμήματα της ουκρανικής κυβέρνησης, αλλά χωρίς τη συμμετοχή των ΗΠΑ.
Αμερικανοί αξιωματούχοι είπαν ότι δεν υπάρχουν στοιχεία για εμπλοκή της Ουκρανίας στην επίθεση στην αίθουσα συναυλιών και οι Ουκρανοί αξιωματούχοι ειρωνεύτηκαν τις ρωσικές κατηγορίες. Ο Αντρίι Γιούσοφ, εκπρόσωπος της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών της Ουκρανίας, είπε ότι ο ισχυρισμός του Πούτιν ότι οι επιτιθέμενοι διέφυγαν προς την Ουκρανία και σκόπευαν να περάσουν σε αυτήν, με τη βοήθεια των ουκρανικών αρχών, δεν είχε νόημα.
Τους τελευταίους μήνες, ο Πούτιν φάνηκε πιο σίγουρος από οποιοδήποτε άλλο σημείο από τότε που ξεκίνησε την εισβολή του στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Οι ρωσικές δυνάμεις ανέλαβαν εκ νέου την πρωτοβουλία στην πρώτη γραμμή, ενώ η Ουκρανία παλεύει εν μέσω της έντονης δυτικής υποστήριξης και της έλλειψης των στρατευμάτων.
Στο εσωτερικό της Ρωσίας, οι εκλογές – και το προκαθορισμένο αποτέλεσμα – υπογράμμισαν την κυριαρχία του Πούτιν στην πολιτική του έθνους. Ο Κίνεφ είπε ότι πιστεύει ότι πολλοί Ρώσοι είναι τώρα σοκαρισμένοι, επειδή «η αποκατάσταση της τάξης ήταν πάντα το χαρτί του Βλαντιμίρ Πούτιν».
Τα πρώτα χρόνια στην εξουσία του Πούτιν σημαδεύτηκαν από τρομοκρατικές επιθέσεις, με αποκορύφωμα την πολιορκία του σχολείου στο Μπεσλάν. Χρησιμοποίησε αυτά τα βίαια επεισόδια για να δικαιολογήσει την ανατροπή των πολιτικών ελευθεριών. Πριν από την Παρασκευή, η πιο πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση με μαζικές απώλειες στην περιοχή της πρωτεύουσας ήταν μια βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας σε αεροδρόμιο της Μόσχας το 2011 που σκότωσε 37 ανθρώπους. Ωστόσο, δεδομένης της αποτελεσματικότητας του Κρεμλίνου στην καταστολή της διαφωνίας και των μέσων ενημέρωσης, ο Κίνεφ προέβλεψε ότι οι πολιτικές συνέπειες της επίθεσης στην αίθουσα συναυλιών θα ήταν περιορισμένες, εφόσον η βία δεν επαναλαμβανόταν. «Για να είμαι ειλικρινής», είπε, «η κοινωνία μας έχει συνηθίσει να σιωπά για άβολα θέματα».
Με πληροφορίες New York Times
