Γράφει ο Χρήστος Ηλ.Τσίχλης Δικηγόρος Αθηνών – Συνταγματολόγος – Νομικός συνεργάτης Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Ελλάδα – Δ.Σ. Ιδρύματος Μπότσαρη – Συνήγορος Αμερικανικού δημοκρατικού Κόμματος στην Ελλάδα – Νομικός σύμβουλος Βορειοηπειρωτών Ελλάδος.
Το Συμβούλιο της Επικρατείας το 2019 με τις αποφάσεις 685-688/2019, έκρινε Αντισυνταγματική την διάταξη του νόμου 4389/2016, με βάση την οποία εξαιρέθηκαν από την διαδικασία των αναρτήσεων, περιοχές αυθαίρετων μέσα σε Δάση. Οι Δασικοί Χάρτες του 2016, κρίθηκαν Αντισυνταγματικοι με διάφορες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, που αποτελεί το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο στην Ελλάδα (ΣτΕ 1118/2018, ΣτΕ 1411/2019, ΣτΕ 156/2019 κ.α.).
Παράνομοι σύμφωνα με το ΣτΕ είναι οι κυρωμένοι δασικοί χάρτες στις περιοχές της Ελλάδας , γιατί δεν τηρήθηκε σωστά η διαδικασία από την δημόσια διοίκηση, σχετικά με τις αιτήσεις πολιτών για διόρθωση του χάρτη , αφού υπήρχαν πρόδηλα σφάλματα. Αντισυνταγματικές έκρινε η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) βασικές διατάξεις του λεγομένου νόμου Κατρούγκαλου 4387 του 2016 (ΣτΕ 1880-1891/2019). Αντισυνταγματική κρίθηκε η διάταξη του νόμου 4389/2016 , το 2016, για την μεταβίβαση της πλειοψηφίας των μετοχών της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ στο υπερταμείο, με σκοπό την ιδιωτικοποίηση (Συμβούλιο της Επικρατείας 190-191/2022). Η ολομέλεια του Συμβουλίου της επικρατείας, έκρινε Αντισυνταγματική την διάταξη του νόμου Παππά ,νόμος 4339/2015, για την διαδικασία χορήγησης τηλεοπτικών αδειών (Συμβούλιο της Επικρατείας 95/2017 ).
Με σειρά αποφάσεων της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, ακυρώθηκε η απόφαση που είχε ληφθεί με βάση νόμο του 2017 ( νόμος 4499/2017) για τη μεταφορά του καζίνο της Πάρνηθας στο Μαρούσι Αττικής(Συμβούλιο της Επικρατείας 44/2021).
Απορρίφθηκε από το Συμβούλιο της Επικρατείας, η αίτηση των Παμμακεδονικών Οργανώσεων, με την οποία ζητούσαν να ανασταλεί η συμφωνία των Πρεσπών, που υπογράφηκε στις 17 Ιουνίου 2018, μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών της Ελλάδος και των Σκοπίων. Οι Παμμακεδονικές Οργανώσεις υποστήριζαν ότι είναι άμεσος ο κίνδυνος απώλειας της ονομασίας «Μακεδονικός» για τα ελληνικά προϊόντα, οι δε οικονομικές συνέπειες στα προερχόμενα από τη Μακεδονία Ελληνικά προϊόντα θα είναι δυσθεώρητες και είναι βέβαιο ότι θα υπάρξουν αμφισβητήσεις Ελληνικών σημάτων και επωνυμιών προϊόντων και επιχειρήσεων.
Όμως, στην απόφαση του ΣτΕ αναφέρεται ότι «ο ισχυρισμός αυτός, αναφερόμενος, μάλιστα, σε ενδεχόμενες, μελλοντικές και αβέβαιες καταστάσεις, που άλλωστε δεν προκαλούνται ευθέως από το κείμενο της συμφωνίας, είναι, εν πάση περιπτώσει, απορριπτέος -πέραν της αοριστίας του- ως προβαλλόμενος εκ συμφέροντος τρίτου, δεδομένου ότι οι αιτούντες ούτε προβάλλουν ούτε προκύπτει ότι έχουν ορισμένο νομικό δεσμό με συγκεκριμένο προϊόν, σήμα ή επιχείρηση που πλήττεται άμεσα από την εφαρμογή των όρων της συμφωνίας».
Παράλληλα, οι οργανώσεις υποστήριζαν ότι η προσωρινή εφαρμογή της συμφωνίας θα έχει ως άμεση συνέπεια την αναθεώρηση των Σχολικών εγχειριδίων προς την κατεύθυνση της παραποίησης της Ελληνικής ιστορίας.
Όμως, το ΣτΕ αποφασισε ότι η συνέπεια αυτή «είναι μελλοντική και αβέβαιη, προεχόντως διότι δεν προκύπτει ότι επίκειται οπωσδήποτε η αναθεώρηση των σχολικών εγχειριδίων, πολύ περισσότερο δε, προς ποιά κατεύθυνση θα κινηθεί αυτή, εφόσον κριθεί αναγκαία από τη διεπιστημονική επιτροπή που θα συγκροτηθεί». Η ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, με την απόφαση 60/2013, έκρινε ότι η διάταξη του «Νόμου Γιάννη Ραγκούση» 3838/2010, για την ιθαγένεια, είναι Αντισυνταγματική, με το σκεπτικό ότι το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι επιφυλάσσεται μόνο στους έλληνες πολίτες και δεν μπορεί να επεκταθεί και στους μη έχοντες την ιδιότητα αυτή.
Η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, με τις αποφάσεις: 2192/2014, 2193/2014, 2194/2014, 2195/2014 και 2196/2014, έκρινε Αντισυνταγματική την περικοπή αποδοχών και συντάξεων Στρατιωτικών ενόπλων δυνάμεων και σωμάτων ασφαλείας, που επήλθε με το δεύτερο μνημόνιο το 2012.
Αντισυνταγματικό έκρινε η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας ,το δεύτερο Μνημόνιο (νόμος 4046/2012) κατά το σκέλος που αφορά την κατάργηση της δυνατότητας των σωματείων να καταφεύγουν μονομερώς σε διαιτησία, μετά την αποτυχία να συναφθεί συλλογική σύμβαση εργασίας(ΣτΕ 2307/2014).
Με την υπ’ αριθμ. 2626/2018 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (Στ΄τμήμα), κρίθηκε αντισυνταγματική η περικοπή των επιδομάτων εορτών και καλοκαιρινής άδειας, που επήλθε με το Νόμο 4093/2012 (γνωστό ως “Δεύτερο Μνημόνιο”). Αντισυνταγματικες κρίθηκαν οι μειώσεις των αποδοχών των ένστολων, των γιατρών του ΕΣΥ και των καθηγητών ΑΕΙ και ΤΕΙ, που είχαν επιβληθεί με τον νόμο 4093/2012, από την 1η-8-2012. Η κατάργηση του δώρου Χριστουγέννων και του επιδόματος αδείας, που έλαβε χώρα με το νόμο 4093/2012 ,κρίθηκε Αντισυνταγματική με την 2287/2015 απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας. Σύμφωνα με τις αποφάσεις 2287 και 2288/2015 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, ο Νόμος 4051/2012, με το άρθρο 6 του οποίου μειώθηκαν αναδρομικά οι κύριες συντάξεις που υπερβαίνουν τα 1300 ευρώ και οι επικουρικές συντάξεις με κλιμακωτές μειώσεις, και ο Ν. 4093/2012, με το άρθρο πρώτο του οποίου αφενός μεν μειώθηκαν εκ νέου οι από οποιαδήποτε πηγή και από οποιαδήποτε αιτία συντάξεις που υπερβαίνουν αθροιστικώς τα 1000 ευρώ, αφετέρου δε καταργήθηκαν πλέον για όλους τους συνταξιούχους τα επιδόματα και δώρα Χριστουγέννων, Πάσχα και αδείας, δεν είναι συμβατές με το Σύνταγμα και ως εκ τούτου πρόκειται για Αντισυνταγματικές διατάξεις. Πρόκειται για μερικές μόνο περιπτώσεις αντισυνταγματικοτητας νόμων (και μία περίπτωση συνταγματικότητας), με βάση αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Η απουσία Ευρωπαϊκού Συντάγματος: Οι προσπάθειες για την σύνταξη κοινού Ευρωπαϊκού Συντάγματος, δεν ευοδώθηκαν και έτσι ισχύει το Σύνταγμα του κάθε κράτους μέλους. Σε περίπτωση παραβίασης διατάξεων του Συντάγματος, πολίτης ή φορέας δύναται να προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Για προσωπική υπόθεση παραβίασης του Συντάγματος, πολίτης μπορεί να καταγγείλει το γεγονός και στον Εισαγγελέα. Γεννάται όμως, ζήτημα ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ και ερμηνείας διατάξεων του Συντάγματος.
Όπως αναφέρει το Άρθρο 28 του Συντάγματος, για να γίνουν αποδεκτοί περιορισμοί ως προς την άσκηση της εθνικής κυριαρχίας, χρειάζεται η απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, ενώ απαραίτητη προϋπόθεση είναι να μη θίγονται τα δικαιώματα του ανθρώπου και οι βάσεις του δημοκρατικού πολιτεύματος. Το άρθρο 28 αποτέλεσε θεμέλιο για τη συμμετοχή της Χώρας στις διαδικασίες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης όμως επουδενί δε μπορεί να θεωρηθεί ότι ο έλεγχος που ασκείται σήμερα είναι σύμφωνος με τις επιταγές του Συντάγματος. Όμως, υπήρξε σαφέστατη παραβίαση του άρθρου αυτού, με την παραχώρηση δημοσίων εκτάσεων για 99 χρόνια και με την εποπτεία για βασικά εσωτερικά μας θέματα, από ξένους παράγοντες, με βάση τα μνημόνια.
Άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα, τα άρθρα 26 και 87 του Συντάγματος. Αναφέρονται στην ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης. Ωστόσο, συγκεκριμένες μεταθέσεις και προαγωγές δικαστών, καθορίζονται με απόφαση της εκάστοτε κυβέρνησης. Πολλές είναι και οι καταγγελίες δικαστών, για πολιτικές παρεμβάσεις στο έργο των ανεξάρτητων δικαστών. Παρεμβάσεις που αμαυρώνουν την εικόνα της ανεξάρτητης δικαιοσύνης και μόνο προβλήματα δημιουργούν στην λειτουργία της. Οι νόμοι που υποχρεούνται να εφαρμόσουν οι δικαστές, ψηφίζονται από τους βουλευτές στο Ελληνικό Κοινοβούλιο.
Επιπλέον, το άρθρο 95 παρ. 5 του Συντάγματος, αναφέρει ότι η δημόσια διοίκηση έχει υποχρέωση να συμμορφώνεται στις δικαστικές αποφάσεις. Όμως, στην Ελλάδα δεν υφίσταται Συνταγματικό Δικαστήριο και απαιτείται προηγούμενη πράξη της δημόσιας διοίκησης, προκειμένου να εφαρμοσθεί μία δικαστική απόφαση. Η πράξη αυτή της δημόσιας διοίκησης, καθυστερεί υπερβολικά, επικαλούμενη ως αιτιολογία καθυστέρησης, συνήθως την έλλειψη πόρων, για την εφαρμογή της δικαστικής απόφασης. Οι διατάξεις του Συντάγματος που αναθεωρήθηκαν από την παρούσα Βουλή (μετά την συνταγματική διαδικασία που ξεκίνησε η προηγούμενη Βουλή), ήταν ελάχιστες και δεν υπήρξαν πολλές ουσιαστικές τροποποιήσεις με κοινωνικό περιεχόμενο.
Κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης:
Οι κανονισμοί είναι δεσμευτικές νομοθετικές πράξεις. Η εφαρμογή τους σε όλες τις χώρες της ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι υποχρεωτική. Οι κανονισμοί θα πρέπει να εφαρμοσθούν κατά γράμμα από τα κράτη μέλη. Δεν υπάρχει περιθώριο παρέκκλισης. Για παράδειγμα, όταν η ΕΕ θέλησε να εφαρμόσει κοινές διασφαλίσεις για τα προϊόντα που εισάγονται από χώρες εκτός ΕΕ, το Συμβούλιο εξέδωσε έναν κανονισμό.
Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης:
Οι οδηγίες είναι νομοθετικές πράξεις που ορίζουν έναν στόχο τον οποίο πρέπει να επιτύχουν όλες οι χώρες της ΕΕ. Ωστόσο, εναπόκειται σε κάθε χώρα να θεσπίσει τους δικούς της νόμους για την επίτευξη των στόχων αυτών. Ένα παράδειγμα είναι η οδηγία της ΕΕ για τα δικαιώματα των καταναλωτών, η οποία ενδυναμώνει τα δικαιώματα των καταναλωτών σε όλη την ΕΕ, π.χ. εξαλείφοντας κρυφές χρεώσεις και έξοδα στο διαδίκτυο, και παρατείνοντας την περίοδο κατά την οποία οι καταναλωτές μπορούν να υπαναχωρήσουν από μια σύμβαση πώλησης.
Αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης:
Οι αποφάσεις είναι δεσμευτικές μόνον γι΄ αυτούς στους οποίους απευθύνονται (π.χ. μια χώρα της ΕΕ ή μια μεμονωμένη εταιρεία) και ισχύουν άμεσα. Για παράδειγμα, η Επιτροπή εξέδωσε απόφαση σχετικά με τη συμμετοχή της ΕΕ στις εργασίες διαφόρων οργανισμών καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Η απόφαση αφορά μόνον αυτούς τους οργανισμούς.
Συστάσεις:
Οι συστάσεις δεν είναι δεσμευτικές. Όταν η Επιτροπή εξέδωσε σύσταση για να βελτιώσουν οι χώρες της ΕΕ τη χρήση των τηλεδιασκέψεων ώστε να συμβάλλουν στην καλύτερη διασυνοριακή συνεργασία των δικαστικών υπηρεσιών, αυτό δεν είχε νομικές συνέπειες. Η έκδοση σύστασης δίνει τη δυνατότητα στα θεσμικά όργανα της ΕΕ να γνωστοποιήσουν τις απόψεις τους και να υποδείξουν μια γραμμή δράσης χωρίς όμως να επιβάλουν νομική υποχρέωση στους αποδέκτες της σύστασης.
Γνώμες:
Οι γνώμες είναι ένα εργαλείο που επιτρέπει στα θεσμικά όργανα να εκφράζουν μια άποψη με μη δεσμευτικό τρόπο, δηλαδή χωρίς να επιβάλλουν νομικές υποχρεώσεις στους αποδέκτες. Οι γνώμες δεν είναι δεσμευτικές. Εκδίδονται από τα κύρια θεσμικά όργανα της ΕΕ (την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Συμβούλιο, το Κοινοβούλιο), την Επιτροπή των Περιφερειών και την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή. Κατά την κατάρτιση των νόμων, οι επιτροπές διατυπώνουν τη γνώμη τους σύμφωνα με τη δική τους οπτική γωνία που βασίζεται σε περιφερειακές, οικονομικές ή κοινωνικές παραμέτρους. Για παράδειγμα, η Επιτροπή των Περιφερειών εξέδωσε γνώμη σχετικά με τη δέσμη μέτρων για καθαρότερη ατμόσφαιρα στην Ευρώπη.
